Analiza niemieckiego systemu podatkowego

W czasach, gdy przepaść między zamożnymi a mniej uprzywilejowanymi nadal się powiększa, debata na temat sprawiedliwego podziału obciążeń podatkowych nabiera tempa. Niemcy są liderem pod względem opodatkowania dochodów z pracy, co OECD regularnie podkreśla w swoich międzynarodowych porównaniach. Jednocześnie zyski kapitałowe i zyski spekulacyjne są bardzo uprzywilejowane z perspektywy podatkowej w Niemczech lub nie są opodatkowane w ogóle. Jest to szczególnie widoczne w przypadku opodatkowania majątku, gdzie Niemcy wydają się być krajem o niskich podatkach.

Debata polityczna na temat sposobów zwalczania tej nierówności charakteryzuje się różnymi poglądami. Partie CDU/CSU i FDP koncentrują się przede wszystkim na polityce edukacyjnej i wzroście gospodarczym w celu zmniejszenia obciążeń podatkowych przedsiębiorstw i bogatych inwestorów prywatnych. Z drugiej strony SPD, Zieloni i Lewica wzywają do podniesienia górnych stawek podatku dochodowego i wprowadzenia podatku majątkowego. Jednak debata na temat podatku majątkowego jest często odrzucana przez liberałów gospodarczych jako anty-wzrostowa i nieefektywna. Debata ta odzwierciedla pozorny konflikt celów między sprawiedliwością dystrybutywną a wydajnością systemu podatkowego - tak zwany kompromis między sprawiedliwością a wydajnością.

Jednak debata ta często pomija opcje reform podatkowych, które mogą łączyć efektywność i sprawiedliwość dystrybucyjną. Szczególnie uderzającym tego przykładem są liczne przywileje w opodatkowaniu nieruchomości w Niemczech, jak podkreślono w artykule gościnnym Stefana Bacha i Sebastiana Eichfeldera. Przywileje te przynoszą korzyści niemal wyłącznie osobom zamożnym, a jednocześnie prowadzą do zakłóceń na rynku nieruchomości.

W przeciwieństwie do wielu innych krajów, zyski spekulacyjne z nieruchomości w Niemczech są opodatkowane tylko wtedy, gdy nieruchomość zostanie sprzedana po mniej niż dziesięciu latach - tak zwanym okresie spekulacji. W przypadku nieruchomości zamieszkiwanych przez właścicieli okres ten jest nawet skrócony do trzech lat. Ma to szczególnie niepokojący wpływ na wynajmowane nieruchomości, które są prawie wyłącznie w posiadaniu najbogatszych dziesięciu procent populacji.

Podczas gdy inwestorzy mogą odliczyć od podatku koszty nabycia i utrzymania, późniejsze zyski kapitałowe często pozostają wolne od podatku. W połączeniu z niskimi stopami procentowymi od pożyczonego kapitału i wzrostem wartości nieruchomości, prowadzi to do wysokich i w dużej mierze wolnych od podatku zwrotów. Biorąc pod uwagę różne czynniki, takie jak dodatkowe koszty zakupu, wskaźnik zadłużenia, wzrost wartości i stawki podatkowe, skutkuje to zwrotem z kapitału własnego po opodatkowaniu, który jest tylko nieznacznie niższy niż zwrot przed opodatkowaniem.

Zjawisko to jest dodatkowo podkreślane przez wysoki wskaźnik zadłużenia i efekt dźwigni finansowej. Efektywne obciążenie podatkowe zwrotu wynosi często tylko około ośmiu procent, co wynika głównie z amortyzacji i nieopodatkowanego zysku kapitałowego. Przy pewnym stosunku ceny zakupu do zimnego czynszu netto efektywne obciążenie podatkowe może być nawet ujemne, ponieważ amortyzacja podatkowa przewyższa dochód z najmu. Oznacza to, że inwestycje w nieruchomości mogą generować straty podatkowe, podczas gdy późniejsze wzrosty wartości pozostają wolne od podatku.

Istnieje jeszcze więcej korzyści podatkowych dla szczególnie zamożnych inwestorów posiadających rozległe portfele nieruchomości. Jeśli nieruchomość zostanie przeniesiona do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bieżące obciążenie podatkowe dochodu z wynajmu zostanie znacznie zmniejszone. W przeciwieństwie do podatku dochodowego, gdzie najwyższa stawka podatkowa wynosi 45%, spółki zajmujące się wyłącznie nieruchomościami płacą jedynie 15,8% podatku dochodowego od osób prawnych i dopłatę solidarnościową. Jeśli stawka podatku dochodowego od osób prawnych zostanie dodatkowo obniżona do 10%, a podatek solidarnościowy zostanie zniesiony, czego domagają się CDU/CSU i FDP, obciążenie podatkowe zostanie zmniejszone do zaledwie 10%.

Sytuacja staje się jeszcze bardziej atrakcyjna, jeśli spółka nieruchomościowa jest własnością spółki holdingowej. W takim przypadku, niezależnie od okresu posiadania, tylko 1,5% podatku jest płatne od zysku kapitałowego, gdy Objekt-GmbH zostanie sprzedany. Ten "share deal" ma dodatkową zaletę, że jeśli mniej niż 90 procent udziałów zostanie sprzedanych, można również zaoszczędzić cały podatek od przeniesienia własności nieruchomości.

Ponadto podatek od nieruchomości i podatek spadkowy w Niemczech są niskie w porównaniu z innymi krajami. Faworyzuje to w szczególności prywatne spółki nieruchomościowe, które mogą być przenoszone bez podatku, o ile spadkobiercy nadal zarządzają nieruchomościami. Natomiast osoby, które dziedziczą małe domy lub nieruchomości po dalekich krewnych, muszą zapłacić 30-procentowy podatek spadkowy od wartości aktywów powyżej 20 000 euro.

Podsumowując: Niemiecki system podatkowy masowo faworyzuje inwestycje w nieruchomości. W związku z tym zamożni inwestorzy coraz częściej zwracają się w stronę własności nieruchomości, co jeszcze bardziej pogłębia nierówności w dystrybucji bogactwa i karze tych, którzy żyją z pracy i posiadają mniej aktywów. Ma to również wpływ na płynność rynku nieruchomości, ponieważ nieruchomości są często utrzymywane z powodów spekulacyjnych i nie są wprowadzane na rynek. W świetle wyzwań gospodarczych stojących przed Niemcami w obszarach takich jak cyfryzacja i dekarbonizacja, preferencyjne traktowanie podatkowe inwestycji w istniejące nieruchomości wydaje się wysoce wątpliwe. Usunięcie tych przywilejów podatkowych mogłoby wygenerować dodatkowe przychody w wysokości do 27 mld euro rocznie, które mogłyby zostać wykorzystane do obniżenia podatków i składek na ubezpieczenie społeczne dla klasy średniej lub do sfinansowania przyszłych inwestycji. Mogłoby to w równym stopniu poprawić sprawiedliwość i efektywność niemieckiego systemu podatkowego.